อิคิไก ความหมายของการมีชีวิตอยู่

ความสุขควรเกิดจากการใช้ชีวิตให้เป็นประโยชน์

เพราะอะไรชีวิตจึงต้องมีความหมาย

ความหมายของชีวิต หมายถึง การรับรู้ถึงเหตุผลในการใช้ชีวิตอยู่ของตัวเอง เป็นสิ่งที่ทำให้เรามีกำลังใจและรู้สึกมั่นคงเมื่อเผชิญกับอุปสรรคหรือวิกฤติของชีวิต ความหมายในชีวิตเป็นสิ่งที่เชื่อมโยงให้เรามีปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมรอบตัวในลักษณะของการทำกิจกรรมต่างๆ อย่างมุ่งมั่นและมีความเข้มแข็งในจิตใจ

การตระหนักถึงความหมายของชีวิตช่วยให้เรามีความชัดเจนและมั่นคงต่อเป้าหมายทั้งในระยะสั้นและระยะยาว สามารถฟันฝ่าอุปสรรคและความยากลำบากในชีวิต ซึ่งจะส่งผลให้เรากลับมาเห็นคุณค่าในตนเอง มีความสุข มีอารมณ์เชิงบวกเสมอ และมีวิธีรับมือกับความเครียดอย่างเหมาะสม

การใช้ชีวิตที่มีความหมาย โดยมุ่งทำเรื่องสำคัญที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่ดีต่อตัวเองส่งผลกับตัวเราได้ดังนี้

• กระตุ้นให้ถามตัวเองว่า “สิ่งสำคัญในชีวิตของเราคืออะไร” ความตั้งใจในการใช้ชีวิตอย่างคุ้นค่าย่อมสร้างแรงกระตุ้นให้อยากประสบความสำเร็จ
• กระตุ้นให้ลงมือทำเรื่องที่สำคัญทันที
• ท้าทายให้ใช้ความคิดสร้างสรรค์
• ทำให้มีพลังทำเรื่องสำคัญ
• ทำให้มีแรงบันดาลใจ อยากทำทุกวันให้มีความหมาย
• กระตุ้นให้อยากมีชีวิตบั้นปลายที่ดี

ความสุขจากการมีชีวิตที่มีความหมาย คือการใช้ชีวิตที่เป็นประโยชน์ การใช้ความสามารถและความถนัดทำสิ่งที่ยิ่งใหญ่กว่าที่เราเคยทำ ทำสิ่งที่ทำเรารู้สึกว่ามีคุณค่า พัฒนาทักษะความสามารถและใช้ทักษะนั้นเพื่อตอบแทนส่วนรวม แทนที่จะหาความสุขจากการทำเรื่องสนุกสนานเพลิดเพลินเพียงอย่างเดียว เราควรเปลี่ยนไปให้ความสำคัญกับการพัฒนาตนเอง มีส่วนร่วมในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนอื่นๆ แล้วปล่อยให้ความสุขเป็นผลพลอยได้จากการเห็นคุณค่าในตัวเราจากความพอใจที่ทำงานสำเร็จ และการได้ทำในสิ่งที่มีความหมาย

ชีวิตที่มีความหมายในแบบอิคิไก

อิคิไก เป็นคำศัพท์ภาษาญี่ปุ่น คำว่า อิคิ (มีชีวิตอยู่) ไก (คุณค่าหรือความหมาย) หมายถึง ความหมายของการมีชีวิต คนที่มีอิคิไกจะรู้ว่าทุกเช้าที่ตื่นขึ้นมาเขามีชีวิตแต่ละวันไปเพื่ออะไร เขาจะใช้ชีวิตในวันใหม่อย่างมีพลัง เบิกบาน พึงพอใจ และสุขสงบภายใน อิคิไกมีหลักง่ายๆ และสามารถนำไปปฎิบัติได้ในทุกๆ วัน เพื่อให้วันของเป็นวันที่มีความสุขและเต็มไปด้วยความหมาย

อิคิไกเริ่มจากการสัมผัสความสุขจากสิ่งเล็กๆ น้อยๆ ในสมองของเรามีสารโดพามีน หากเราทำอะไรสำเร็จแม้จะเป็นสิ่งเล็กน้อยแต่สมองจะหลั่งสารโดพามีนซึ่งมีผลทำให้เรามีความสุข อิคิไกเริ่มจากการมีความสุขกับสิ่งเล็กๆ และใส่ใจสิ่งที่อยู่รอบตัว

เริ่มต้นจากสิ่งเล็กๆ : ฝันไม่ใหญ่แต่ใส่ความตั้งใจ

“แม้ในฝัน ผมก็ยังฝันเห็นซูชิ” คุณลุงจิโร่ โอโนะ คือตัวอย่างของคนที่ค้นพบอิคิไกจากการเริ่มต้นทำสิ่งเล็กๆ คุณลุงโอโนะเริ่มต้นทำร้านซูชิ เพราะต้องการมีรายได้เลี้ยงครอบครัวและเลือกขายซูชิเพราะมีต้นทุนต่ำ แต่คุณลุงลงมือทำอย่างจริงจังและทุ่มเทให้กับการทำงานของตัวเองในแต่ละวัน คุณลุงมีเป้าหมายไม่เพียงอยากทำซูชิเพื่อให้ขายได้ แต่อยากทำเพื่อให้ซูชิมีรสชาติอร่อย ด้วยการครุ่นคิดว่าจะทำอย่างไรให้ซูชิอร่อยกว่าที่เคยทำมา เริ่มจากการคิดค้นหาวิธีเก็บไข่ปลาแซลมอนให้รับประทานได้ในทุกฤดูและรสชาติต้องอร่อยเหมือนไข่ปลาแซลมอนในฤดูใบไม้ร่วง หรือการทดลองเผาปลาชนิดต่างๆ ด้วยฟางข้าวเพื่อให้เจอชนิดของปลาที่เข้ากันได้กับกลิ่นฟางข้าว ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายกว่าจะเจอชนิดของปลาที่อร่อยและเข้ากัน แต่คุณลุงทำด้วยความมุ่งมั่นและสนุกกับการได้คิดค้น ทดลอง ปัจจุบันร้านซูชิ Sukiyabashi Jiro ของคุรลุงโอโนะกลายเป็นร้านชื่อดังในญี่ปุ่นที่ใครๆ ก็ต้องไปร้านนี้

ทำช่วงเช้าให้เป็นช่วงเวลาที่ดี : ชีวิตมีรางวัลรออยู่

ตอนเช้าเป็นเวลาที่มีความสำคัญมาก ชาวญี่ปุ่นมีความเชื่อว่าชีวิตวันนี้จะเป็นอย่างไรขึ้นอยู่กับว่า เช้าวันนี้เราตื่นมาด้วยอารมณ์แบบไหน เราทำอะไรในตอนเช้า และเราจะพบเจอคนแบบไหนในเช้านี้ การทำช่วงเช้าให้มีความสุข โดยลองตื่นขึ้นมากล่าวคำทักทายคนในครอบครัวหรือคนที่เรารู้จัก สิ่งนี้ช่วยให้การควบคุมการหลั่งฮอร์โมนและระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายกันทำงานได้ดีขึ้น หรือตื่นมาแล้วได้ทานขนมที่ชอบมากๆ เพื่อเป็นรางวัลให้ชีวิตในตอนเช้าฟังสิ่งดีๆ เพื่อให้รู้ว่ามีสิ่งดีๆ รอบตัว และเราจะอยากตื่นขึ้นมาทุกเช้า เพราะรู้ว่ามีความสุขรอเราอยู่

คุณค่าในชีวิต
เกิดจากการลงมือทำ
อย่างต่อเนื่องจนเป็นกิจวัตร

ให้คำสัญญากับตัวเอง : เป็นคำสัญญาที่มีความหมายต่อชีวิต

ชาวญี่ปุ่นแนะนำให้เราหัดให้คำสัญญากับตัวเอง คือ การพูดแล้วลงมือทำอย่างจริงจังต่อเนื่อง และทำให้ดีเกินความจำเป็น เช่น เราสัญญาว่าทุกวันเราจะวิ่งระยะทาง 2 กิโลเมตร หรือภายใน 6 เดือน เราจะต้องวิ่งระยะทาง 21 กิโลเมตรให้ได้ สิ่งนี้จะช่วยให้เกิดความหมายในชีวิต เพราะรู้ว่าเป้าหมายของการตื่นขึ้นมาวิ่งในทุกๆ เช้าคืออะไร หรือตัวอย่างร้านขายเมลอนที่มีชื่อเสียงแห่งหนึ่ง เมลอนของร้านนี้แตกต่างจากร้านอื่นมาก เพราะเจ้าของจะยอมให้มีเมลอนได้แค่ต้นละ 1 ลูกเท่านั้น เขาทดลองแล้วว่าการทำแบบนี้จะทำให้สารอาหารทั้งหมดไปรวมอยู่ที่เมลอนลูกนั้น ทำให้มันมีความสมบูรณ์และมีรสชาติที่อร่อย แม้ว่าราคาของเมลอนในฟาร์มนี้จะแพงมาก แต่เชื่อได้ว่าหากใครได้รับเป็นของขวัญ คนนั้นจะต้องมีความสุขจากการได้รับสิ่งที่ดีที่สุด

อิจิโกะ อิจิเอะ : 1 ชีวิต 1 ครั้ง

ความหมาย คือ ให้เราปฏิบัติต่อผู้คนหรือสิ่งของที่เราสัมผัสราวกับว่าเราจะได้พบเจอหรือสัมผัสสิ่งนั้นเป็นครั้งสุดท้ายในชีวิต ดังนั้นเมื่อเราเจอใครสักคนและเราคิดว่าอาจเป็นครั้งเดียวหรือครั้งสุดท้ายที่ได้เจอกัน แน่นอนว่าเราจะไม่นั่งเล่นมือถือ เราะจะมองหนาคนๆ นั้น ไถ่ถามทุกข์สุข เมื่อเราจับสิ่งของแล้วรู้สึกว่าเรากำลังใช้หรือสัมผัสสิ่งนั้นครั้งเดียวในชีวิต เราจะใส่ใจมันมากขึ้น หลายอย่างในชีวิตมักจะถูกมองข้าม เพราะเราไม่ใส่ใจกับเสียง กลิ่น รส สัมผัส ของสิ่งของต่างๆ และแววตาของผู้คนที่เราได้ปฏิสัมพันธ์ด้วย แต่หากเรามีโอกาสได้อยู่ในบรรยากาศของการใส่ใจบ่อยๆ เราจะพบว่าชีวิตมีสิ่งวิเศษและมีความหมาย

จดจ่อกับสิ่งที่ทำ : ไม่หวังคำชื่นชม

ตัวอย่างนักชงเครื่องดื่มคนหนึ่ง ทุกวันเขาใช้เวลาทั้งวันอยู่กับการปรุงรสเครื่องดื่มให้ออกมาได้รสชาติอร่อยที่สุด โดยไม่สนใจว่าจะมีสื่อมวลชนมาขอสัมภาษณ์หรือจะมีใครขอถ่ายรูปหรือไม่ เขาจดจ่ออยู่กับการปรุงรสเครื่องดื่ม ความสุขของเขาเกิดจากการได้ลงมือทำโดยไม่หวังว่าจะได้รับคำชื่นชมจากใคร เป็นความสุขที่เกิดขึ้นง่ายๆ เมื่อทุ่มเทให้กับสิ่งที่กำลังทำ

หลงรักในงานอดิเรก : ทำหัวใจให้อิ่มสุข

สิ่งที่เราทำหรืองานที่เราทำอยู่เป็นประจำ อาจไม่ได้นำมาซึ่งชีวิตที่มีความหมายเสมอไป อย่าลืมว่าเรายังมีเวลานอกเหนือจากการเรียนหรือการทำงาน เวลานั้นเราสามารถนำไปใช้ทำงานอดิเรกที่เราชอบและมีความสุขกับสิ่งนั้นมากๆ เช่น บางคนมีความสุขกับการออกไปถ่ายรูป วาดรูป ดูนก ทำขนม เพื่อทำให้หัวใจเติมเต็ม หลายครั้งที่ความหมายของการมีชีวิตอยู่เกิดจากการได้ทำงานอดิเรกที่เรารัก

หลายคนมีความเชื่อว่าเราต้องมีสิ่งนั้น สิ่งนี้ เช่น เราต้องได้ทำงานที่อยากทำเท่านั้น เราต้องแต่งงานกับคนที่เรารักที่สุด เรามักสร้างเงื่อนไขแบบนี้ไว้ในชีวิตว่าจะต้องเป็นแบบนี้เท่านั้น ชีวิตจึงต้องมีความหมายหรือมีความสุข แต่จริงๆ แล้วเราสามารถมีความสุขกับอย่างอื่นได้อีก ไม่มีความจำเป็นที่เราจะต้องเป็นเหมือนใครเพื่อให้เรามีความสุข ทุกคนล้วนมีความสุขในรูปแบบของตัวเอง และเราสามารถกำหนดความสุขของเราขึ้นมาได้ การที่ใครสักคนจะมีความสุข เขาก็ต้องยอมรับตัวเอง รู้จักปล่อยตัวเองออกจากเงื่อนไขที่ว่า “ชีวิตต้องเป็นแบบนั้นจึงจะมีความสุข”

อิคิไกอยู่ในตัวของเรา

เราทุกคนล้วนมีอิคิไกเป็นของตัวเอง แต่ละคนมีความพิเศษที่ไม่เหมือนใคร และเราจะหาอิคิไกเจอจากการได้ทบทวนตัวเองอย่างจริงจัง อิคิไกเป็นสิ่งที่สามารถเกิดขึ้นที่ไหน เมื่อไร อย่างไรก็ได้ เพราะทุกอย่างล้วนเริ่มต้นและจบลงที่ตัวเรา

คนในยุคนี้กำลังตามหาและต้องการ “อิคิไก” อย่างเห็นได้ชัด เพราะหลายคนกำลังไม่มีความสุขกับชีวิต หาสมดุลให้ชีวิตไม่ได้ เบื่อหน่าย ท้อ ล้า ตื่นมาแบบไม่มีความหมาย มองหน้าตัวเองในกระจกรู้สึกว่าไม่ชอบตัวเอง ตอบตัวเองไม่ได้ว่านี่คือชีวิตที่เราอยากมีหรือเปล่า การหาอิคิไกให้เจอจะทำให้เรามีความสุขได้กับเรื่องเล็กๆ เติมเต็มความรู้สึกว่างเปล่า ทั้งยังสร้างสมดุลและคุณค่าให้กับชีวิต

อิคิไก คือชีวิตที่เราให้เวลาใส่ใจกับผู้คน การเรียน การงาน งานอดิเรกที่เราชอบ เมื่อเราให้เวลากับสิ่งเหล่านี้จะไม่มีเรื่องไหนในชีวิตที่ไม่มีความหมาย เพราะทุกเรื่องต่างมีความพิเศษเมื่อเราใส่ใจ อิคิไกหรือชีวิตที่มีความหมายจึงเป็นสิ่งที่อยู่รายล้อมรอบตัวเรา

เริ่มหาอิคิไกด้วย 10 ข้อง่ายๆ

1.Stay active; don’t retire กระตือรือร้นกับชีวิตแบบไม่มีวันเกษียณ – เรียนรู้และตื่นเต้นกับสิ่งใหม่ๆ ในโลก รักในสิ่งที่ทำ ทำในสิ่งที่สำคัญและมีคุณค่าต่อชีวิต ทำหน้าที่ให้ดีที่สุด มีความก้าวหน้าทุกวัน และชื่นชมสิ่งดีๆ รอบตัว

2.Take it slow ทำอะไรให้ช้าลง – คิดใคร่ครวญสิ่งต่างๆ ก่อนลงมือทำ มีวิสัยทัศน์และแผนงานที่ดี หากทำสิ่งนั้นแล้วจะเกิดผลลัพท์อะไรขึ้นบ้าง

3.Don’t fill your stomach อย่าทานจนอิ่มเกินไป – หากอยากมีสุขภาพดี อายุยืน ควรใช้กฎ 80 เปอร์เซนต์ คือ หยุดรับประทานอาหารทันทีเมื่อรู้สึกอิ่ม

4.Surround yourself with good friends แวดล้อมด้วยเพื่อนดีๆ – เพื่อนคือยาที่ดีที่สุด การได้รับฟัง พูดคุย แบ่งปันทุกข์สุขกับเพื่อน ให้คำแนะนำกันบ้าง หัวเราะขำขันกันบ้าง ไปเที่ยวกันบ้าง ทำให้ทุกวันมีชีวิตชีวา

5.Get in shape for your next birthday ฟิตร่างกายให้ดีต้อนรับวันเกิดปีหน้า – ร่างกายต้องได้รับการดูแลบำรุงรักษา คล้ายเครื่องยนต์ที่ใช้งานทุกวันก็มีเสื่อมไป การออกกำลังกายอย่งสม่ำเสมอนอกจากทำให้ร่างกายแข็งแรงแล้ว ยังช่วยผลิตฮอร์โมนเพื่อช่วยทำให้เรามีความสุขอีกด้วย

6.Smile ยิ้ม – การยิ้มทำให้จิตใจผ่อนคลายและช่วยทำให้เรามีเพื่อนเพิ่มขึ้นได้ด้วยวิธีง่ายๆ

7.Reconnect with nature เชื่อมต่อกับธรรมชาติ – เดินทางไปท่องเที่ยวพักผ่อนตามแหล่งธรรมชาติ เช่น ทะเล ภูเขา น้ำตก เพื่อเพิ่มพลังงานให้ตัวเองอยู่เสมอ เพราะเราเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติและโลกใบนี้

8.Give thank ขอบคุณสิ่งที่เรามี – ความรู้สึกขอบคุณและกตัญญูต่อบุคคลและสิ่งต่างๆ เริ่มตั้งแต่บรรพบุรุษ ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม อาหาร และสิ่งที่เรามีจะทำให้เรารู้สึกโชคดีที่ได้มีชีวิตอยู่ และจะยิ่งเพิ่มพูนความสุขให้เราในทุกๆ วัน

9.Live the moment อยู่กับปัจจุบันขณะ – หยุดเสียใจกับสิ่งที่เกิดขึ้นในอดีต และหยุดคิดถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคต “วันนี้” และ “ขณะนี้” คือช่วงเวลาที่ดีที่สุดของเรา ใช้ขณะนี้ให้เป็นช่วงเวลาที่มีคุณค่าและน่าจดจำ

10.Follow your IKIGAI ตามหาอิคิไก – มนุษย์ทุกคนมีความรัก ความหลงใหล และพรสวรรค์บางอย่างอยู่ในตัวที่จะทำให้เราใช้ชีวิตอย่างมีความหมายในทุกๆ วันได้ และขับเคลื่อนชีวิตเราไปข้างหน้าจนกว่าจะถึงวันสุดท้ายของชีวิต หากเรายังหาอิคิไกของตัวเองไม่เจอก็ไม่เป็นไร ภารกิจของเราคือ “ออกตามหาให้เจอ”

เริ่มต้นจากการหาความสุขจากสิ่งที่มี สิ่งที่อยู่รอบตัวเรา ตื่นมาทุกเช้าด้วยความเชื่อว่ามีสิ่งดีๆ รอเราอยู่ในวันนี้ และวันนี้เราจะทำทุกอย่างให้เต็มที่ ใส่ใจ ทุ่มเทกับทุกสิ่งที่เป็นประโยชน์กับตัวเองและผู้อื่น ทุกคนมีอิคิไก มีความหมายของการมีชีวิตอยู่

ขอบคุณข้อมูล
https://mgonline.com
https://readtheclound.co/
https://thestandard.co/
https://wellness.chula.ac.th/
https://thestandard.co/podcast_channel/happiness/

ภาพประกอบโดย
Michiko
www.pinterest.com