พูดอย่างไร? ให้ลูกอยากเรียน EP.1

“ไปอ่านหนังสือสอบได้แล้ว”
“ไปทำการบ้านเดี๋ยวนี้นะ!”

พูดไปตั้งหลายหนแต่ลูกก็ไม่ทำสักที จนหลังๆ เริ่มรู้สึกว่าติดนิสัยเป็นคนที่ช่างขี้บ่นไปแล้ว ทำยังไงก็อดบ่นไม่ได้

ทั้งดุลูก ทั้งทำให้ดูเป็นตัวอย่างก็แล้วยังไม่ได้ผล จากผลสำรวจพบว่า คำพูดที่ทำให้เด็กๆ ไม่อยากเรียนมากที่สุดเป็นอันดับ 1 คือ ไปอ่านหนังสือเดี๋ยวนี้ พอไปถามลูกๆ ก็ตอบกลับมาคล้ายๆ กัน จากประสบการณ์ตรงของ เทรุโกะ โซดะ ก็เช่นกัน ตอนที่โดนดุว่าไปอ่านหนังสือเดี๋ยวนี้หรือไปทำการบ้านได้แล้ว ก็หมดความตั้งใจไปเหมือนกัน

ผลสำรวจนักศึกษามหาวิทยาลัยโตเกียวพบว่า ที่ผ่านมาไม่เคยโดนพ่อแม่ดุว่าหรือเคี่ยวเข็ญให้ไปอ่านหนังสือหรือทำการบ้าน เช่นนั้นถ้าพ่อแม่อยากเลี้ยงลูกให้เป็น “เด็กรักการเรียน” หรือ “เด็กเรียนเก่ง” ก็ห้ามดุว่าลูก “ให้ไปอ่านหนังสือซะ” อย่างนั้นหรือ

ก็เข้าใจอยู่หรอกตัวเองก็อยากจะเลิกจู้จี้จุกจิกอย่างนั้นเหมือนกัน แต่เมื่อถึงสถานการณ์จริงก็อดทนไม่ได้ เพราะลูกไม่มีท่าทีจะลุกขึ้นมาอ่านหนังสือหนังหาเลย ขืนปล่อยไปอย่างนี้ ผลสอบจะเป็นอย่างไรคงไม่ต้องบอก อดบ่นไม่ได้นี่นา

ถ้าเช่นนั้นควรจะทำอย่างไรดีล่ะ คำตอบคือ การทำให้ลูกมีความตั้งใจอยากจะเริ่มอ่านหนังสือ ลุกขึ้นมาทำการบ้านด้วยตัวเอง แต่จะทำอย่างไรให้ลูกเป็นอย่างนั้นได้ วิธีที่ได้ยินบ่อยๆ เห็นจะเป็นการให้พ่อแม่ตั้งใจอ่านหนังสือให้ลูกดูเป็นตัวอย่าง ผลการวิจัยทางสมองยืนยันว่าลูกๆ มักเลียนแบบพฤติกรรมของพ่อแม่

คุณ เทรุโกะ โซดะ ถามลูกตัวเองว่า เห็นแม่ตั้งใจอ่านหนังสือแล้วมีความคิดอยากจะอ่านหนังสือขึ้นบ้างไหม ลูกกลับตอบว่าไม่เลย! คิดว่าแม่ตั้งใจอ่านหนังสือดีจัง…ก็เท่านั้นเอง ช่างเป็นคำตอบที่เฉียบคมจริงๆ สำหรับลูกที่โดนพ่อแม่บ่นจู้จี้อยู่เป็นประจำจนเคยชิน แค่ทำให้ดูเป็นตัวอย่างเหมือนจะยังไม่พอ… ลองทำแบบนี้ดู

ชวนลูกให้มาอ่านหนังสือด้วยกัน ทำอะไรด้วยกัน ลูกจะมีแนวโน้มตั้งใจอ่านหนังสือมากขึ้น

“ถ้ายังทำตัวแบบนี้ ต่อไปอนาคตจะลำบาก”

พูดถึงอนาคตลูกแบบเป็นรูปธรรม อาจช่วยสร้างแรงจูงใจในการเรียนหนังสือให้ลูกได้

ใกล้จะขึ้นชั้นมัธยมแล้วลูกเรายังเอาแต่เล่นเกมอยู่เลย อยากให้เขารู้ตัวและหันมาคิดถึงอนาคตของตัวเองบ้าง แต่ดูเหมือนลูกจะไม่เข้าใจเลยแม้สักนิดเดียว

สอนลูกให้จินตนาการถึงอนาคตไปด้วยกัน คุณเทรุโกะเคยพูดไปว่า “ตั้งใจเรียนหน่อยสิอนาคตจะได้ไม่ลำบาก” ลูกกลับตอบมาว่า หนูไม่รู้หรอกว่าอนาคตจะเป็นอย่างไร พอลูกตอบมาแบบนั้นจึงทำให้ฉุกคิดขึ้นมาว่า แม้แต่ตัวคุณเทรุโกะเองก็ยังไม่รู้อนาคตลูกว่าจะเป็นอย่างไร แต่ไม่ได้หมายความว่าจะไม่รู้อะไรเลย

ยุคสมัยเปลี่ยนแปลงเร็ว อาชีพการงานก็เปลี่ยนไปตามด้วย ความคิดแบบญี่ปุ่นโบราณที่ว่า ถ้าได้ทำงานในบริษัทใหญ่ๆ ก็จะสบายไปตลอดชีวิต หรือถ้าได้บรรจุเป็นข้าราชการก็ไม่ต้องห่วงอะไรแล้ว ในปัจจุบันแนวคิดนี้เริ่มจะใช้ไม่ได้ที่ญี่ปุ่น (อาชีพรับราชการนั้นสอบบรรจุยากมากและมีเงินเดือนที่สูงพอสมควร) ในอนาคตจากนี้ไป ทักษะความสามารถแบบไหนนะ? จะเป็นที่ต้องการของตลาด

ความสามารถหลายๆ อย่าง เช่น ทักษะการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลง ความสามารถที่จะมองให้ลึกได้ถึงแก่นแท้ของสิ่งต่างๆ ทักษะการนำเสนอความคิดเห็นของตัวเอง ทักษะในการสื่อสารและภาษาต่างประเทศ ฯลฯ ทั้งหมดทั้งปวงการเรียนนับเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยสร้างทักษะความสามารถเหล่านี้ คุณเทรุโกะเคยคุยกับลูกในเรื่องดังกล่าว แต่ลูกก็ไม่ใส่ใจหรือรับฟังเลย

ในชีวิตที่ผ่านมาเคยนึกเสียใจอยู่หลายครั้งว่า “รู้อย่างนี้ตอนเด็กๆ จะตั้งใจเรียนหนังสือให้มากกว่านี้” หรือ “รู้อย่างนี้ตอนนั้นจะพยายามสอบเข้าโรงเรียนดีๆ ให้ได้” แต่ตัวลูกเองยังไม่เคยผ่านประสบการณ์แบบนั้น เด็กๆ จึงยังไม่เข้าใจเหตุผลว่าทำไมตัวเองถึงต้องเรียนหนังสือ ดังนั้นเมื่อถูกบังคับให้เรียนอย่างหนัก จึงเป็นเรื่องที่ไม่มีใครชอบแน่ๆ

คงไม่มีทางอื่นนอกจากคุณพ่อคุณแม่ต้องอธิบายให้ลูกเข้าใจว่า สิ่งที่กำลังร่ำเรียนอยู่นี้เชื่อมโยงกับลูกอย่างไรในอนาคต และการเรียนหนังสือมีประโยชน์อย่างไร โดยอธิบายให้เป็นรูปธรรม ยกตัวอย่างให้มากที่สุด อาจต้องอธิบายกันหลายครั้งอย่างอดทน เวลานี้ลูกอาจจะรู้สึกรำคาญแต่สักวันลูกจะต้องเข้าใจอย่างแน่นอน… ลองทำแบบนี้ดู

เชื่อมโยงสิ่งที่เรียนในตอนนี้กับอนาคต เช่น ช่วยกันคิดกับลูกว่า ถ้าในอนาคตอยากทำงานเกี่ยวกับเกม ตอนนี้จะต้องเรียนรู้อะไรบ้าง